Mihrap bana 90'ların Sıdıka karakterini anımsattı biraz. (Kitap da o yıllarda geçiyor zaten.) Başına gelen olumsuzlukların üstesinden zekasıyla ve espri anlayışıyla gelen -acaba gerçekten gelebiliyor mu- kendiyle dalga geçebilen Mihrap'ı bir hamlede okudum, bitti.
Göçmen ve göçmenlik, güncel fakat üzerinde konuşmak ve düşünmek için uygun ortam yaratılamayan bir konu bence. Şu ortamda sağlıklı bir biçimde ele almak neredeyse imkansız. Herkes bulunduğu tarafın ateşli savunucusu. Ağabey, göçmen olmanın, yırtma isteğinin, köklerin ve köksüzlüğün romanı. Bize, bu güncel konuyu sakin, ajitasyona girmeden anlama ve üzerinde düşünme fırsatı tanıyor.
Kitap, göçmenlerin yaşadığı Fransa banliyösünün müthiş argosuyla bezeli yazılmış. Kitabı çevirenin argoyu kullanma kabiliyetine hayran olmamak da elde değil.
Fowles yine yapıyor yapacağını... Koleksiyoncu, Büyücü, Fransız Teğmenin Kadını hepsi birbirinden ne kadar farklı kitaplar ve tarzlar. Fowles'ın bu kitapları yazarken dünyaya "nanik" yaptığını düşünmeden edemiyorum.
Fransız Teğmenin Kadını ile Viktoryan dönemin o tuhaf ahlak anlayışını ortaya koyarak müthiş bir atmosfer yaratan Fowles, kitap boyunca ara ara dönüp bize seslenerek Tanrı anlatıcı rolüyle şaşırtıcı bir mizah anlayışı geliştiriyor.
Roman, dünya tarihinin belki de en tutucu döneminde aristokrat Charles ve özgür ruhlu Sarah arasındaki uçuk kaçık aşk hikayesini konu ediniyor.
Sarah'a duyduğu aşkı kabullemesi bile bir hayli zaman alan Charles'in hayatı, nişanlısına verdiği söz, toplumsal statüsünün sarsılması riski, sınıfından beklenilenler ile hissettikleri arasındaki yaman çelişki içinde müthiş bir gerilime sahne oluyor.
Her seferinde Fowles'ı okumanın çok deneysel, çok neşeli fakat aynı zamanda gerilimli olduğunu düşünüyorum.
Yükseliş, Finlandiya, Japonya, Şili, Endonezya, Almanya, Avustralya ve ABD örneklerinde, kriz baskısı altındaki ülkelerin çıkış becerilerini ele alıyor, sonrasında da bugünkü durumları değerlendiriliyor.
Kitapta, Sovyetler Birliği'ne komşu Finlandiya'nın sosyal refah devletine evrilmesi, Meiji dönemi Japonyası'nın yalıtık bir ada ülkesiyken karşı karşı kaldığı askeri krizle birlikte bugünkü Japonya'ya dönüşümü, kendini İngiliz gören Avustralyalıların ulusal kimliklerini bulmaları, devasa kaynakları ve ekonomisiyle Amerika Birleşik Devletleri'nin gittikçe büyüyen ve bütün dünyayı etkileyen sorunları gibi her ülkenin yakın tarihindeki kriz dönemlerinin sonuçları ele alınıyor. İtiraf edeyim Endonezya'da ne olup bittiğini ilk kez bu kitapta okudum. Kitap çok keyifli. Keşke Türkiye'yi de yazsa dedim.
Diamond'un üslubu sayesinde kitap adeta bilgili bir dostla sohbet eder gibi. Elimden bir an bırakmadım. Şimdi araya bir kurgu sıkıştırıp Çöküş'e başlayacağım.
Bu arada, öykü okuyamaya merak sardığım için buraya not düşmem zor oluyor. Biraz ondan biraz bundan okudum bir süre.
Amerika, Vietnam'a ilk bombayı attığında tarih 8 Mart 1965 idi. Bu, uzun sürecek bir kısırdöngünün başlangıcıydı. Amerikan askerleri neden Vietnam'da olduklarını hiçbir zaman anlamadılar. Vietnamlılar yaşadıkları kabustan uzun süre uyanamadılar. Vietnam'a atılan tonlarca bomba bu savaşı anlatmaya yetmiyor. Tecavüzler, işkence, eve dönünce intihar eden askerler aslında orada neler yaşanmış olabileceğini bize daha iyi anlatıyor.
Yeryüzünde Bir An İçin Muhteşemiz, bir Vietnam Savaşı kitabı, evet. Ama aynı zamanda bu savaşı başlatmamış, buna karşılık hayatları boyunca bunun bedelini ödemiş insanların kitabı.
Bu kitap okuma yazma bilmeyen bir kadına oğlu tarafından yazılmış bir mektup. Babası beyaz bir Amerikalı olan, Vietnam'da olması gerekenden fazla beyaz, Amerika'da ise fazla sarı olan ve her an bu farklılığı hatırlatılan Anne'ye oğlu "Küçük Köpek" tarafından yazılan bir iç döküş.
Şair Ocean Vuong'un ilk romanı olan bu kitap, başlangıçta fazla metaforik ve şiirsel diliyle beni zorladı. Zaman zaman kopuk gelen anlatım, kitabın ikinci yarısından sonra konu derinleşince daha az umursadığım bir detay oldu. Sonuçta kitabın kapağını "sevdim" hissiyle kapattım.
Güneş'in kızı, Aiaie'nin cadısı, Prometheus'a merhamet eden, Athena'ya kafa tutan, aslanlara ve kurtlara söz geçiren, koca mürettabatları domuza çeviren Tanrıça Kirke, Madeline Miller'ın yeniden yazımıyla tekrar bizi selamlıyor.
Çok az mitoloji bilgisiyle bile okunabilecek kitap, bildiğimiz hikayelere de yaptığı göndermelerle de dikkat çekiyor.
Bu sene bir dizi nedenle, öykünün bambaşka bir tür olduğu gerçeğini -bu yaşımda- keşfettim. Bu keşif çok keyifli oldu zira bir sürü öykünün kapısını araladı bana. Öykü kitaplarını baştan başlayıp sonuna kadar okuduğum gibi, çoğu zaman da, aralarından seçtiklerimi okuyarak da sevdim. Bunun teknik zorluğu buraya dökümünü yapamamak oldu sadece. Ama belki bir ara bir öykü yazısı yazarım.
Öykünün yoğun ritmine alışan zihnim bu kez de romanda bocalamaya başladı :) Okuyorsun okuyorsun bir türlü bir şey olmuyor, bir konuya bağlanmıyor gibi bir sabırsızlık yaşamaya başladım. Bir tür futbol basketbol maçı izleme farkı gibi. Birinde bir gol atana kadar 90 dakika koşuyorsun öbüründe bir o potaya bir potaya üçlükler havada uçuşuyor.
Bu zorluğun üstesinden gelmek için "neşeli" bir roman kattım araya.
Tom Robbins hep bizimle kafa bulur, keyiflidir. Nitekim Ağaçkakan da keyifliydi.
Dünyaca meşhur bir bombacı olan Bernard ile devrik bir kraliyet ailesinin prensesi Leigh-Cheri'nin aşkını anlatıyor Ağaçkakan. Bir Tom Robbins romanı daha fazla özetlenemez bence. Yine kainatın sınırlarında dolaşıp Camel sigara paketindeki sırları çözüp bir tavan arasında mahpus hayatı yaşayıp Robbins'in zihninin hızına yetişmeye çalıştık bu kitapta da.
Pek çok kişi Köpekbalıklarının Dengesi'nin ana konusunun depresyon olduğunu yazmış. Bence asıl mesele doğanın, hayvanların, insanların dengesi. Pek tabii ki, kitap insanın dengesini yitirdiği durumlara -depresyon- da değiniyor, ama bence bütün mesele dengede. Aynı zamanda aile bağları romanı bu kitap: çok bilinmeyenli ailenin neler üretebileceğini artık tahmin edebiliyoruz.
Kitap, köpekbalıklarının davranışlarıyla ilgili çok hoş detaylara yer veriyor. Kendini bütün canlıların üzerine koyan ancak gayet sıradan olan insanlara davranışlarının sıradanlığını bu kez köpekbalıkları üzerinden anlatıyor.
Veee herşeyiyle bir İtalya kitabı Köpekbalıklarının Dengesi...
Arka kapak şöyle anlatmış konuyu:
"Bu romanın başat kahramanları hem kişisel sorunlarıyla başa çıkmaya çalışan Sofia, hem de hayat tarzı ve davranışlarıyla sandığımızdan daha insancıl olan köpekbalıklarıdır.
Caterina Bonvicini, genç bir kadının süregiden ruhsal dramının yanı sıra onu en yakınındakilere bile saldırmaya iten umutsuzluğunu, bu arada hayata bakışta köpekbalıkları eşliğinde olgunlaşmasını duru ve şiirsel bir üslupla anlatıyor."
Okumayan en son benim kaldığım bir kitabı anlatmak da ne bileyim biraz tuhaf :) Olsun, tuhaflık bizim işimiz.
ABD'nin güneyindeki hayali Maycomb kasabasında geçen kitapta, "kendine benzemeyene, ötekine düşmanlık" konusu ele alınıyor. Tahmin edersiniz ki, yer ABD'nin Güney'i ve konu öteki ise işin içinde bir siyah düşmanlığı olmazsa olmazdır.
İşlemediği bir suç nedeniyle yargılanan Tom isimli siyahinin yargılanması, kasabanın suça ve potansiyel olarak suçlu gördüğü "kendinden farklı insana" bakış açısını ortaya koyar. Birbirini uzun zamandır tanıyan kasabalıların büyük kısmı, yargılama başlamadan dahi suçluyu ilan ederken; azınlıkta da kalsa peşin hükümlü olmayanlar da vardır. Kitap, Scout isimli küçük kız çocuğunun gözünden anlatıyor.
Çocukların gözünden anlatılan kitapları, çocukça değil cesurca buluyorum. Önyargıların kirletemediği insanın ne olduğunu hatırlamamız için yazara da okuyucuya da imkan tanıyor.
Çok küçük yaşta evlenip iki çocuğun sorumluluğunu alan, ailesini geçindirmek için hademelik, servis elemanlığı, benzincilik gibi akla gelen her işte çalışan Carver'ın, öykülerinde bu arka planı sezmek mümkünken, Iowa'da devam ettiği ünlü yazarlık okulu ve sonrasındaki akademik hayatı neredeyse öykülerinde hiç yer almıyor. Ya da bana öyle geliyor.
Öykülerdeki kişiler hiç aceleleri olmadan, uzun çekim sahneleri olan bir filmdeki gibi dakikalarca konuşuyor. Bir an hiçbir şey olmadığı hissine kapılıyorsunuz. Ama oluyor. Üstelik de olanlar sarsıcı, sorgulatıcı, çoğu zaman ürkütücü. Bunları okuduklarımızdan çok yazarın bize sezdirdikleriyle kavrayabiliyoruz. Carver'ı biraz meşakkatli yapan da bu. Eğer başı sonu belli şeyler okumaya alışıksanız Carver biraz gerilimli bir okuma vaat ediyor. Carver'dan zevk alabilmek için zaman ve üslubu kavramak gerekiyor. Sonuçta ben bağlandım kendisine. Böylece Katedral'den sonra Aşk Konuştuğumuzda Ne Konuşuruz kitabını da okudum.
Sonuçta okuyun diyeceğim ama ilk birkaç öyküyü okuyup da bir boşluk hissi duyarsanız bana kızmayın. Okumaya devam edin :)
Naif hikayesini, tatlı dilini pek beğendiğim 4 Hane 1 Teslim'in son bölümü biraz didaktizme teslim olmuş gibi gelse de son 15 sayfanın kusuru olmaz diyorum.
Fransız Yeni Dalga akımının büyükannesi olarak bilinen Agnes Varda ile dolu bir hafta sonu geçirdim.
Agnas Varda'nın filmleri, belgeselleri yeni anlatım tarzları, teknik yenilikler ve eşsiz bir görsel bakış içeren denemelerle dolu. İlk mesleği olan fotoğrafçılık da bunda etkili.
İlk olarak Agnes Varda'nın otobiyografik-belgeseli "Agnes Varda'yı Anlatıyor"unu izleyince, gerisi de geldi. Mutluluk (film), Cleo 5'den 7'ye (film) ve Toplayıcılar (belgesel) hepsi muhteşem.
Küçük bir Anadolu kasabasındaki Anayurt Oteli'nin katibi Zebercet, bir düşün peşine takılıp yıllarca bastırdığı bütün duygularla başbaşa kalır.
Yusuf Atılgan'ın yarattığı karakter o kadar canlı, detaylar o kadar alt üst edici ki, kasılma, öfke ve merak karışımı bir sersemleme ile kitabı okudum. Geç oldu ve biraz güç oldu ama değdi.
1921 doğumlu Boysan'ın doğduğu şehir İstanbul'un 1950'ler bu yana yağmalanışına şahitliği, gezdiği ülkeler, şehirler, -olmazsa olmaz- içki adabına ilişkin düşünceleri, mizah, Bektaşilik gibi pekçok konudaki bakış açısını içeriyor kitap.
Sohbet eder gibi akıp gidiyor sayfalar da. Sonlara doğru artan tekrarlar için bir editöryel müdahale eksikliği hissettim sadece.
